|
A/UX: Apple Macintoshlar üçün inkişaf etdirilmiş bir Unix əməliyyat sistemi.
ABACUS: Üzərində bir çubuğa sıralanmış, sağa sola sürüşdürülə bilən toplar ol/tapılan kalkulyatorun təməli sayılan bir alət. Öz başına hesab etməsə də sayılan ədədləri insanlara xatırladaraq hesablamaya köməkçi olar.
ABORT: Əməliyyat sistemi üzərində proqram işlə/çalışarkən təbii olmayan bir səbəbdən proqramın dayanması və ya dayandırılması. Nəticə olaraq proqram ya da əməliyyat sistemi bir səhv mesajı verər. Səhv mesajının üzərində davam, proqramı bağla variantları vardır.
ACCELERATOR BOARD: Kompüterinizi sürətləndirmək üçün ilişən kart. Bu kartların funksiyas(n)ı, kompüterin CPUinin üzərindəki bəzi işləri al/götürüb öz üzərlərində işlətməsidir. Beləcə CPUin yükünü yüngülləşdirib kompüterinizin performansını artırarlar.
ACCESS: Bir məlumata, yaddaşa, diskə, CD-ROMə vs. çatmaq.
ACCESS CODE: Daxilolma/müraciət kodu. (şifrə)
ACCESS TIME: Daxilolma/müraciət üçün keçən zaman.
ACCESS POINT: WANlərdə telsiz siqnallarının gücləndirilməsi və paylaşdırılması üçün istifadə edilən bir vasitədir. Kabelli LANlərdə HUBlərə bənzər şəkildə, ACCESS POINTlər də, məlumat paketlərinin telsiz şəbəkələrdə paylaşımını təmin edər. Access Pointlər siqnalları gücləndirən və daha uzaq məsafələrə çatdırılmasını təmin edən Repeater vəzifəsini də görər.
ACCESS PRIVILEGES: Giriş icazəs(n)i. Kompüter üzərindəki fayllara giriş və fayllar üzərində dəyişiklik etmək üçün istifadəçilərə təyin olunan haqqdır.
ACCOUNT: Hesab. Əməliyyat sistemlərində bir adam adına açılan istifadəçi adı və giriş şifrəsidir. Ayrıca adamın daxilolma/müraciət haqqları və istifadə ilə əlaqədar digər məlumatlarının yazılması üçün də istifadə edilə bilər.
ACLS (Access Control Lists): Keçiş idarə siyahıları. Şəbəkə üzərindən transfer edilən məlumatların kimdən gəldiyi, kimə gedəcəyi və məlumatın böyüklüyü kimi meyarlarının tutulduğu siyahıdır.
ACRONYM: Qısaltma. Xüsusi adların qısaldılması baş hərflərini birləşdirərək edilər. Nümunə: ACLS (Access Control List)
ACTIVE: Aktiv. Əməliyyat sistemlərimizin üzərində istifadədə olan proqramların və faylların vəziyyətlərini ifadə etmək üçün istifadə edilər. Nümunə: ICQ proqramı açıq və istifadə edilirsə o anda ICQ proqramı aktiv deməkdir.
ACTIVE MATRİX: Maye kristal ekran texnologiyası. Ümumiyyətlə daşına bilər kompüterlərin ekranlarında istifadə edilən texnologiyadır.
ACTIVE-X: Microsoft firmasının hazırladığı əməliyyat sistemlərində Java dili kimi internet üzərində işlə/çalışan proqramlar hazırlamaq üçün istifadə edilən inkişaf etmiş bir proqram inkişaf etdirmə dilidir.
@ (AT İŞARƏS(N)İ): Bu işarə klaviaturada Q düyməs(n)i ( F klaviaturada F düyməs(n)i) və ALT GR düymələrinə birlikdə basılaraq yazılar. Ən məşhur istifadə edildiyi yer/yeyər e-mail ünvanlarıdır, istifadəçi və elektronik məktubun gedəcəyi məktub serverinin adlarının bir-birindən ayrılmasına fayda. Nümunə; yardim@chip.com.tr
ADA: Amerika Birləşmiş Dövləti Müdafiə nazirliyi tərəfindən inkişaf etdirilmiş köhnə bir proqramlaşdırma dilidir.
ADAPTER: Uyğunlaşma təmin etməyən iki əlaqə növü ya da cihazı bir-birinə bağlanmaq üçün lazımlı olan axtar/ara cihazdır.
ADC (Analoq Digital Convertor): Gələn anolog siqnalları al/götürərək digital siqnallara çevirən cihazdır.
ADD-IN: Əməliyyat sisteminə və ya əməliyyat sistemi üzərində işlə/çalışan bir proqrama əlavə oluna bilən köməkçi proqramlara verilən addır.
ADD-ON: Əməliyyat sistemi və ya əməliyyat sistemi üzərində işlə/çalışan proqramların xüsusiyyətini artırmaq üçün, kompüter üzərinə qurulan proqramlara verilən addır.
ADDRESS: Çatılmaq istənən məlumat, hissə, qeydin ol/tapıldığı yeri ifadə edər . İnternet üzərində üç fərqli ünvan istifadə edilər: e-poçt ünvanı, mac ünvanı, ip ya da internet ünvanı.
ADMINISTRATIVE DOMAIN: Yönetsel alan/sahə. Tək bir adam, vahid, sistem tərəfindən idarə olunan sahədir.
ADMINISTRATOR: Sistem idarəçisinə verilən ad. Sistem bir çox maşından meydana gətirilmiş bir şəbəkə və ya tək bir maşın üzərində ola bilər. ADMINISTRATOR sistemin inkişaf etdirilməsi və problemlərin həllindən məsul kimsədir.
ADN/Advanced Digital Network: 56 Kbps leased-line lar üçün istifadə edilən bir şəbəkə növüdür.
ADS/AUTOMATIC DRIVER SIGNING: Avtomatik Sürücü Atlama. Windows əsaslı əməliyyat sistemlərində başlanğıcda kompüter qıfıllanması yaşanan vəziyyətlərdə qıfıllanmanın səbəblərini təyin edər. Bu səbəbləri işarələyərək bir sonrakı başlanğıcda problemləri atlanılmasını təmin edər.
ADSL/Asymmetric Digital Subscriber Line: Asimetrik Ədədi Abunə Xətti. Standart telefon xəttlərini istifadə edərək edilən digital xəbərləşmə texnologiyası. Xidmət keyfiyyəti mərkəzə olan uzaqlığa görə deyişim göstərər. Bu tip xəttlərdə download və upload sürəti fərqli ola bilər.
ADVENTURE: Macəra oyunlarına verilən addır.
əhv/Avto Focus: Bu xüsusiyyət kameralarda dəqiqliyin avtomatik olaraq təmin edilməsi üçün istifadə edilər.
AGENT: İnternet üzərindən istədiyiniz məlumatları avtomatik olaraq yığa bilən bir proqramdır. Kompüter başında olmanıza gərək qalmadan sizin yerinizə məlumatları toplar.
AGGREGATE: Toplu əməliyyat. Əməliyyat sistemlərimiz və ya proqramlarımız üzərində tək bir dəyərlə deyil bir qrup dəyər üzərində işlə/çalışan əməliyyatlardır.
AGP/Accelerated Graphics Port: Üç ölçülü qrafik kartlarından daha çox səmərə alınması üçün Ana plata firmaları tərəfindən çıxarılan bir əlaqə vahididir.
AIX: Unix əsaslı bir əməliyyat sistemi.
ALDUS PAGEMARKER: Masaüstü nəşriyyat proqramlarından biri. Bu proqramla meydana gətirdiyiniz qrafiklər üzərində asanca dəyişiklik edə bilərsiniz.
ALGORITHM: Kompüteriniz üzərində problemləri həll etmək üçün təyin olunmuş qaydalar və əməliyyatlar birliyinə verilən ad.
ALIAS: Taxma ad. Uzun və xatırlaması çətin adlar yerinə qısa və xatırlaması asan adlar təyin etmək.
ALIASING: Kompüter ekranında gördüyümüz xəttlər, əyrilər və işarələrin kənarlarının tırtıklı görünməsinə ALIASING deyilir. Ekran həllolma əmsalı/dəqiqliyini yüksəltdikcə bu pozulmalar azalar.
ALLOCATE: Bir kompüter üzərində RAM və sabit diskin hamısını və ya bir hissəsini irəlidə istifadə etmək üçün ayırmaq. Ümumiyyətlə proqramlar bu əməliyyatı istifadə edərlər.
ALIGNMENT: Söz əməliyyat ya da masaüstü nəşriyyat proqramlarında mətinin kənarlara yanaşık olma vəziyyətini təyin edər. Sağa, sola yanaşık və ya ortalanılmış ola bilər.
ALPHA: Digital firması tərəfindən çıxarılan 64bit bir prosessor növüdür.
ALPHANUMERİC: Rəqəm, söz və xüsusi simvollardan meydana gəlmiş xarakter birliyi.
ALT KEY: PClərdə istifadə edilər. Alt key düyməs(n)i başqa bir düymələ birlikdə basıldığında proqramların xüsusiyyətinə görə dəyişik funksiyalar görər.
AMD: İntelin ardından dünyanın böyük ikinci PC prosessor istehsalçı firmasıdır.
AMİGA: Commodore firması tərəfindən çıxarılan ümumiyyətlə oyun məqsədli istifadə edilən kompüter. Günümüz standartlarının altında bir kompüter.
ANALOQ: Davamlı dəyişən bir axış halında ol/tapılan məlumatlara "analoq" adı verilər. Kompüterlər doğrudan analoq məlumatı işləyə bilməzlər, gələn analoq məlumatları digitala çevirən interfeyslərin istifadə edilməsi lazımdır.
ANCHOR: HTML fayllarının içindən başqa bir səhifəyə ya da başqa bir bölgəyə keçmək üçün istifadə edilər. Altı xəttli mavi mətin şəklində göstəriyər.
ANIMATION: İstifadəçinin maraq/əlaqəsini müəyyən bir yönə yönəltmək üçün edilmiş, qrafiklərin müəyyən bir nizama görə canlandırılması əməliyyatı .
ANNOTATION: Sənəd üzərinə, sənədə zərər vermədən əlavə olunan qeyd. Bu qeydlər sənəd haqqında məlumat vermək üçün tündlə bilərlər.
ANSI/AMERİCAN NATIONAL SKYLINE INDUSTRIES: Amerika Milli Standart İnstitutu. Kompüter və ünsiyyət kimi bir çox sahədə A. B. D. standartlarını təyin edən təşkilat. Bu standartlar ANSI standartları olaraq da bilinər.
ANDI ALIASING: 3D qrafik kartlarında qrafik əməliyyata/işləmə texnikalarından birinə verilən addır. Xüsusilə inkişaf etmiş üç ölçülü oyunlar kimi yüksək qrafik detal səviyyəsinə sahib proqramlarda tez-tez istifadə edilən bu üsul, ekranda meydana çıxan görünüşün daha təbii olması məqsədiylə inkişaf etdirilmişdir.
ANTİ GLARE SCREEN: Kompüter ekranlarının ətrafdan al/götürdükləri işığı əks etdirməsini önləmək üçün istifadə edilən əks olunma önləyici bir filtrdir.
ANTİ RADIATION SHIELD: Kompüter ekranlarının yaydığı elektromanyetik dalğalardan qorunmaq üçün filtrdir.
ANTİ VİRUS PROQRAM: Kompüteri virus deyilən zərərli proqramlara qarşı qorumaq üçün çıxarılmış proqramlardır. Bu proqramlar diskinizi darayaraq virusdan təsirlənmiş olan fayllarınızı taparlar. Daha sonra bunları ya tamamilə silərək ya da köhnə möhkəm hallarına çevirərək sistemi virusdan təmizləndirərlər.
ANY KEY: Kompüterin klaviaturası üzərindəki hər hansı bir düymə.
API/Application Programming Interface: Bir proqramın digər proqram və əməliyyat sistemləri ilə qarlılıqlı təsirini təmin edən interfeys. Ən çox istifadə edilən WIN32 APIidir.
APP: Baxın. Application.
APPEND: Mətin sənədlərinin bir-birləri sonuna əlavə olunması əməliyyatıdır.
APPLE MACINTOSH: Apple firması tərəfindən inkişaf etdirilmiş bir növ kompüterdir, eyni zamanda MAC olaraq da adlandırılar. Bu kompüterlər çox məşhur olaraq istifadə edilən PC növü cihazlarla uyğun deyil və özlərinə xas proqramları vardır.
APPLET: İnternetdə HTML səhifəsi içinə yerləşdirilmiş kiçik JAVA proqramlarıdır.
APPLETALK: Apple kompüterlər arasında ünsiyyəti təmin etmək üçün edilmiş bir protokol.
APPLICATION: Kompüter üzərində edilən tətbiqlərə verilən addır.
APPLICATION LAYER: Tətbiq layıdır. Bu lay osu/Open Systems Interconnection modelinə görə yeddinci laydır. E-mail və fayl transferi kimi əməliyyatlarda avtomatik olaraq istifadə edilər.
APPLICATION SERVER: Tətbiq serveri. Tətbiqləri ağa bağlı digər istəkçilərin istifadəsinə təqdim edən serverdir.
ARCHITECTURE: Kompüterlər və şəbəkələrdə ümumi quruluşu, elektronik komponentləri, kompüterin iç quruluşu və əməliyyat sistemlərini təyin edər.
ARCHIE: İstədiyiniz məlumatları internet üzərində axtarıb bulan və bu məlumatları təşkil edən bir proqram. Köhnədən yalnız ftp arxivlərini daraya bilən Archie indi bütün internetdə axtarış/arama edə bilir.
ARCNET: Bir şəbəkə tipi. Bu şəbəkə içində ən çox saniyədə 2,5 Megabit sürətə çatıla bilər. Günümüz texnologiyasına görə yavaş bir şəbəkə tipidir.
ARGUMENT: Argüman. Əməliyyat sistemi və ya əməliyyat sistemi üzərindəki proqramların içindəki funksiyalara verilən dəyər ya da ad.
ARP/Address Resoluion Protokol: İnternet və şəbəkə üzərində göndərmək istədiyimiz paketlərin IP ünvanlarına doğru dağıt/paylanmasını təmin edən bir ünsiyyət protokoludur.
ARPANET: İnternetin təməli sayıla biləcək dünyanın ilk şəbəkəninin adı. İlk olaraq Amerikan ordusuna xidmət etmək üzrə qurulmuşdu. Daha sonra digər şəbəkələrin inkişafı və böyüməsi ilə tamamilə xidmət xarici qaldı.
ARROW KEYS: OX düymələri. Kompüter klaviaturası üzərində ol/tapılan sağ, sol, yuxarı, aşağı düymələri.
ARTIFICIAL INTELLIGENCE: Süni zəka. Kompüterlərimizin insanlar kimi düşünməsi və davranması üçün edilən işlərin bütününə verilən ad.
ASCENDING ORDER: Bir məlumatın kiçik dəyərdən böyük dəyərə doğru sıralanması. Ədədlər 0dan 9a doğru, hərflər ADAn Zə doğru sıralanar.
ASCII/American Standart Code hücumçu Information Interchange: Bu koda görə dünya səviyyəsində istifadə edilən dərhal dərhal bütün hərf və simvollara bir dəyər atanmışdır. Beləcə fərqli kompüterlər arasında məlumat alveri edilərkən ortaya çıxması olabiləcək qarışıqlıqların qabağına kəçilməsi hədəflənər.
ASP/Active Server Page: Bir növ proqramlaşdırma dili. Daha çox server tərəfli texnologiyaların istifadə edilməsinə imkan təmin edər. ASP ilə edilən ifadələr işlədilincə, nəticə işlədən adama HTML formasında göndərilər.
ASPECT RATIO: Kompüter üzərində edilən qrafik əməliyyatlarında qrafikin üfüqi və şaquli ölçülərinin bir-birlərinə nisbəti. Bu oranın qorunması qrafikin pozulmaması üçün əhəmiyyətlidir.
ASSEMBLER: Qurulu/təşkilatı olduğu əməliyyat sistemi üzərində, əməliyyat sisteminin doğrudan işlədə biləcəyi proqramları çıxaran bir proqram dilidir.
ASSIGN: Atama. Kompüter üzərində bir sahəyə və ya dəyişənə dəyər təyin edilməsi. Nümunə, Excel proqramında A1 hüceyrəsinə istədiyiniz bir dəyəri ASSIGN edə bilərsiniz .
ASSOCIATE: Əlaqələndirmə. Bir fayl tipini bir proqram ilə məzmuna. Nümunə : *.avi faylını
Windows Media Player ilə əlaqələndirə bilərsiniz.
ASTERİSK: Ulduz şəklindəki simvol. Kompüter üzərində bir çox funksiyas(n)ı vardır. Kalkulyator, proqramlaşdırma, elektronik cədvəllərdə istifadə edilər.
ATM (Asynchronous Transfer Rejimə ): Yüksək sürət və keyfiyyətdə məlumat aktarımı üçün istifadə edilən texnologiya. Daha çox səs və görünüş mesajmı üçün istifadə edilər.
ATTRIBUTE: Müxtəlif proqramlarda, istifadə edilən idarələr üçün verilən parametrlərdir. Bəzi parametrlərə dəyişik xarakterlərdə dəyərlər verilə bilər. Bəziləri isə olduğu kimi istifadə edilərlər.
AUDIO CARD: Səs kartı. Kompüter üzərindən səs fayllarının dinlən/istirahət edə bilməsi üçün lazım olan kart. Bu kartlar ana platanın slotlarına takılı ya da ana plata üzərində də ( On Board ) ola bilərlər.
AUDIT TRAIL: Sistem içindəki istifadəçilərin müəyyən zaman içində istifadə etdikləri qaynaqların ölçülməsi üçün bu qaynaqların qeydlərinin tutulması əməliyyatıdır. Nümunə: Sistem içindəki istifadəçilərin kompüterləri üzərində etdikləri dəyişiklərin qeydləri tutula bilər.
AUP: Oxuma və yazma başları sabit olan sistemlərdə, məlumat yazılan və oxunan mühiti hərəkətə keçirmək üçün istifadə edilər.
AUTHENTICATION: Kompüter üzərindəki istifadəçi səlahiyyətlərinin təsdiqlənməsi əməliyyatıdır.
AUTHORING TOOL: Multimedya tətbiqlərini hazırlamaq üçün istifadə edilən proqramlardır. Bu cür proqramlar, proqramlaşdırma bilməyənlər üçün böyük bir asanlıq təmin edər.
AUTHORIZATION: Sistem idarəçisi , sistemə girə biləcək istifadəçilərə giriş icazəs(n)i və istifadəçilərə bağlı istifadə icazəs(n)i verə bilər. Bu icazə vermə işinə AUTHORIZATION deyilir.
AUTHORWARE: Multimedya göstərilər yaratmaq üçün inkişaf etdirilmiş proqram proqramları.
AUTOEXEC.BAT: Kompüterdə ol/tapılan bir fayl. Bu fayl kompüter ilk başladıldığı zaman işlədilmək üzrə içində DOS əmrləri saxlayar. Bu fayl içində iştirak edən sistem əmr yığını avtomatik olaraq işlədilib əlaqədar lazımlı nizamlamaları edər.
AUTOMATION: Otomasyon. Bir işin kompüter ya da iş üçün lazımlı olan cihazlar ilə avtomatik olaraq edilməsi.
AUTOREC SONER: Kompüterinizdə səs qeydi edərkən, səs qeydinin ən yüksək keyfiyyətdə yazılmasını təmin edən alıcı.
AUX: Musiqi qaynağının bağlana bildiyi bir əlaqə növü. Ümumiyyətlə musiqi seti və videolarda istifadə edilər.
AVTO-ANSWER: Modemlər üçün istifadə edilən bir xüsusiyyət. Kompüterinizin başında olmadığınız zaman modemin gələn çağırışa cavab verməsi əməliyyatıdır.
AVTO-RUN: Kompüterin CD-ROM sürücüsünə yeni bir CD ilişdiyində, Windows əməliyyat sistemi dərhal hərəkətə keçərək bunu araşdırar. Əgər CD üzərində uyğun proqram varsa, o zaman Windows bu CD üzərindəki proqramı özbaşına işlədər. Bunun olmasını təmin edən və CD üzərindəki proqramın bir parçası şəklində hazırlanan kiçik proqrama ümumiyyətlə avto-Run proqramı deyilir.
AVTO-SOVA: Avtomatik Qoruma. Bəzi proqramların avto-Sova xüsusiyyəti vardır. Bu xüsusiyyət proqramın içində bir fayl üzərində işlə/çalışarkən proqramın fayl üzərində etdiyimiz dəyişiklikləri müəyyən aralıq/dekabrlarla avtomatik olaraq yazmasını təmin edər.
AVTO-SELF TEST: Kompüteriniz açıldığında sürətlə özünü nəzərdən keçirər və ümumi bir qəza idarəs(n)i edər. Bu şəkildə yaddaş modülleri ya da prosessor kimi həyati parçalarda əhəmiyyətli bir qəza olub olmadığını anlamağa çalışar, əgər qəza tapar və açılmazsa o zaman səsli siqnalla bunu bildirər. Ancaq bu xüsusiyyət yalnız kompüterinizə xas deyil, faks və nəşr/təzyiq maşını kimi cihazlarda da bu cür bir test tətbiq olunar.
AVTO-START: Bu cür proqramlar ümumiyyətlə kompüterin açılmasıyla birlikdə işə başlarlar. Çox müxtəlif növdən ola bilər və fərqli işlər edə bilərlər. Windows əməliyyat sistemində, kompüter açıldığında işə başlayan AVTO-START xüsusiyyəti olan proqramdır və istifadəçinin bunu dəyişdirməsi ümumiyyətlə mümkün deyil.
AVC ( Automatic Volume Control ): Gələn səs üzərində alçaq səs siqnalının böyüklüyüdür.
OVU ( Audio Video İnterleaved ): Video və səs faylı formatıdır. Fayl davamı .ovudur. Windows əməliyyat sistemi ilə birgə gələn Media Player adlı proqram bu görünüş faylını oynada bilər.
AXİS: Hazırlayan adam tərəfindən verilən qrafik üzərindəki əksən/ox. Üfüqi əksən/ox X oxu, perpendikulyar əksən/ox Y oxu olaraq göstərilər.
BACK DOOR: Arxa qapı. Sistem üzərində proqramçının öz istifadəsi üçün buraxdığı aralıq/dekabr. Sistemin düz çalışma/işləməməsi halında, proqramçı bu yoldan sistemə girərək, sistem üzərində müdaxilə edə bilər.
BACK END: Arxa uc. İstifadəçi məlumatlarının girilməsindən sonra, saxlanmaq üzrə göndərilən ya da istifadəçinin müəyyən bir məlumatı görmək istədiyində, bu məlumatları yığıb istifadəçi interfeysinə göndərən proqram parçasına verilən ad.
BACKBONE: Onurğa. Bir şəbəkənin müxtəlif bölgələrini bir-birinə bağlıyan ana kabel xəttinə verilən ad.
BACKGROUND: Arxa plan. Əməliyyat sistemi üzərində istifadəçidən məlumat al/götürmədən işlə/çalışan proqramlara və ya işlərə verilən ad. Bu proqramlar və ya işlər, bir problem/sualın olmadıqca istifadəçi ilə qarlılıqlı təsirə girməzlər.
BACKLIGHT CORRECTION: Video kameralarda objenin qaranlıq görünməsini önləyən sistem.
BACKLIGHT: Arxa işıqlandırma. Dizüstü kompüterlərin ekran görünüşünün daha asan görünməsi üçün istifadə edilən texnologiya.
BACKSPACE KEY: İş nöqtəsinin solundakı xarakteri silmək üçün istifadə edilən klaviatura düyməsinə verilən ad. Ümumiyyətlə edilən səhv xarakter girişlərini düzəltmək üçün istifadə edilər.
BACKUP: Ehtiyatlaşdırma. Kompüter üzərində saxladığımız məlumatları pozulmalara qarşı qorumaq üçün kopiyalayarının alınması əməliyyatı.
BAD SECTOR: Sabitdisk və ya disket üzərində pozulduğu üçün istifadə edilməz hala gələn hissələrə verilən ad.
BANDWIDTH: Bant genişliyi. Bir saniyədə köçürülən bit sayı olaraq ifadə edilər. Bant genişliyi bütün sistemin sürətini təsirlər/təsir edər.
BAR CHART: Təqdim edəm qrafiki növü. Qrafik üzərindəki dəyərlərin çubuqlar köməyiylə ifadə olunmasıdır.
BARCODE: Məhsul qabı üzərində ol/tapılan, qara ağ xəttlərdən meydana gəlmiş, məhsul haqqındakı məlumatları ehtiva edən silsilə/serial. Barcode optik oxuyucular sayəsində kompüter mühitinə köçürülər.
BARKOVISION: Kompüterdən al/götürdüyü bütün siqnalları pərdəyə əks etdirə bilən bir proyeksiya sistemidir. Görünüş keyfiyyəti yüksəkdir.
BASEBAND TRANSMISSION: Sistem üzərində eyni anda siqnal və ya məlumat göndərməmizi təmin edən ünsiyyət standartı. Yerli şəbəkə və kompüter arasındakı ünsiyyətdə bu üsul istifadə edilər.
BASIC/Beginner's All-purpose Symbolic Instruction Code: Bir proqramlaşdırma dilidir. Hal-hazırda bir çox proqramın istehsalında istifadə edilməkdədir.
BATCH FILE: Bir çox proqram və ya əmrin, istifadəçi müdaxiləsi olmadan işlədilməsi üçün istifadə edilən fayl növüdür.
BAUD: Ünsiyyət sürətini ölçmək üçün istifadə edilən dəyər. Çox kiçik dəyərlər olduqları üçün ümumiyyətlə istifadə edilməzlər.
BAUND RATE: Kompüter sistemlərində ardıcıl xəttlər üzərindəki məlumat axış sürəti vahidi.
BƏY: Kompüter kassalarının üzərində CD-ROM, sabitdisk, disket sürücü kimi təchizatların yerləşdirilməsi üçün ayrılmış hissələrə verilən ad.
BBS/Bulletin Board System: Kompüter istifadəçilərinin, modem və telefon xəttiylə bağlanaraq, mesaj alverində ol/tapıldıqları sistemə verilən ad.
BCD/Backup Domain Server: Windows NT sistemlərdə sistem üzərindəki məlumatların bir kopiyasının tutulduğu kompüter.
BENCHMARK: Təchizat və ya proqramların performanslarını ölçmək üçün istifadə edilən testlərə verilən ad.
BINARY: İkili ədəd sisteminə deyilir. Ümumiyyətlə kompüter sistemlərində istifadə edilən 0 və 1 rəqəmlərindən meydana gələr.
BINARY FILE: İkili nizam ilə meydana gətirilmiş fayl növü. Yalnız 0 və 1lərdən ibarət olan/yaranan silsilə/serialınları ehtiva edər.
BINHEX: ASCII olmayan faylları, ASCII formatına çevirmək üçün istifadə edilən metod.
BIOS/Basic Input Output System: Ana platanın üzərində microişlemci tərəfindən işlədilən proqram. Bu proqram, sistemin işə başlamasını təmin edər.
BIT/Binary Digit: Binary rəqəmlərindən biri. Bir bit 0 ya da 1 dəyərini daşıyar.
BITMAP: Qrafik göstərmə üsuludur. Bir qrafik görünüşünün sütun və sətir halında nöqtələrdən meydana gətirilmiş nümayişmi.
BITNET: İnternet şəbəkəsindən müstəqil, yalnız təhsil təşkilatlarına xüsusi bir şəbəkə növü.
BLEND: Bir rəngdən digərinə, bir efektten digərinə vs. keçiş metodudur.
BLOCK: Məlumat transferində sürəti artırmaq üçün məlumatın müəyyən hissələrə ayrılması əməliyyatına verilən ad. Bir qrup məlumat, sabit uzunluqlarda bloklara ayrılar. Bu bloklar tək-tək göndərilər.
BMP: Bitmap qrafik fayllarının növü və davamı.
BNC: Bir konnektör tipidir. Kompüterləri şəbəkələrə bağlamaq üçün istifadə edilər.
BODY: HTML səhifələri üzərindəki kodları saxlayan başlıq ilə son arasındakı hissəyə deyilir.
BOLDFACE: Söz əməliyyat proqramlarında, mətinin digər hissələrdən tünd və qalın görünən hissəsinə verilən ad.
BOOLEAN EXPRESSION: Doğru və ya səhv olaraq dəyər alan/sahə bir ifadə növüdür. 1+1=2 ifadəsi doğrudur. Bu ifadə bir boolean ifadədir.
BOOLEAN LOGIC: Dəyərlərin doğru və ya səhv olaraq düşünüldüyü məntiq növüdür. Kompüter sistemlərində 0lar səhv, 1lər doğru olaraq ifadə edilər.
BOOLEAN OPERATOR: Boolean ifadəsini meydana gətirmək üçün istifadə edilən operatorlardır. AND, OR, XOR, NOR, QEYD olmaq üzrə cəmi beş operator vardır.
BOOT: Kompüterinizi işlətmək üçün yüklənən proqrama verilən ad. Bu proqramlar ümumiyyətlə əməliyyat sistemləridir.
BOOT SECTOR: Sabitdisklerin və disketlərin sistem məlumatları qisiminə boot sector adı verilər. Bu qisimdə ol/tapılan sistem məlumatları, kompüterin haqqında danışılan disk ya da disketləri istifadə edə bilməsi üçün lazım olan bəzi təməl məlumatlardan meydana gələrlər. Kompüter hər açılışında, bu qisimdə ol/tapılan məlumatları oxuyaraq düz işlə/çalışa bilmək üçün ehtiyac duyduğu təməl məlumatlara sahib olar.
BOOTABLE DISK: Əməliyyat sisteminin düz olaraq işlədilə bilməsi məqsədiylə hazırlanmış xüsusi bir başlanğıc diskidir.
BOUNCE: Göndərilən bir elektronik məktubun teslimatta səhv ilə qarşılaşıb bir qisiminin geri dönməsi əməliyyatına verilən ad.
BOX: Kompüterimizin ekranında gördüyümüz bir proqramın və ya bir funksiyanın çərçivələnilmiş olaraq görünən sahəs(n)i. Qutular ümumiyyətlə bir səhv və ya bir xəbərdarlıq mesajı ehtiva edərlər.
BPS/Bits Per Second: Məlumat transfer sürətini ölçmək üçün istifadə edilən vahiddir. Məsələn 28.000 bps sürətlə işlə/çalışan modem saniyədə 28.000 bit göndərir deməkdir.
BREAK KEY: Klaviatura düyməs(n)i. DOS mühitində idarə düyməs(n)i ilə birlikdə basıldığında, işlə/çalışan proqramı kəsər. Hər proqram, bu düymə bileşkesine cavab verməyə bilər.
BROADBAND ISDN: Fiber optik telefon xəttləri üzərindən səs, video görünüş və məlumatları eyni anda göndərməyə yarayan ünsiyyət standartıdır.
BROADBAND TRANSMISSION: Birdən çox kanal üzərindən məlumat göndərmək üçün istifadə edilən üsuldur. Kabel TV bu üsul ilə işlə/çalışar.
BROADCAST: Şəbəkə üzərindəki kompüterin ətrafını tanımaq və xəbərdar olmaq üçün yaydığı siqnallar bütünü. Kompüterlər ilk ağa girişlərində broadcast edərlər.
BROWSE: Kompüter içindəki məlumatların göstərmə üsuludur. Bir çox verilənlər bazası proqramı, məlumatların yalnız gözlə izlənilə bilməsini təmin edən bu imkanı istifadəçilərə təqdim edər.
BUFFER: Keçici saxlama sahəsinə verilən ad. Bu alan/sahə ümumiyyətlə RAM üzərində ayrılar və fayl kopiyalama edərkən istifadə edilər.
BUG: Bir proqram və ya təchizatda meydana gələn səhv ya da problem/sualın.
BUILT-IN: Proqramların istifadəçilər tərəfindən istifadə edilməsini təmin edən xüsusiyyətlərə verilən ad.
BUNDLE: Bundle termini, kompüter bazarında rəqabət edə bilmək məqsədiylə inkişaf etdirilən bir satış texnikasına verilən addır. Bu texnikada böyük bir malın yanına müştərinin maraq/əlaqəsini çəkəcək daha kiçik bir məhsul pulsuz olaraq qatılar.
BUS: Məlumat yolu. Kompüter içindəki məlumatların köçürüldüyü yola verilən addır.
BYTE: Səkkiz bitdən ibarət olan/yaranan bir saxlama vahididir. Tək bir hərfi saxlamaq üçün lazımlı olan sahəyə deyilir.
C: Bir proqramlaşdırma dilidir. C ilə yazılan kod maşın dilinə uyğundur. Buna görə proqramçılar bu proqramlaşdırma dilini təsirli bir şəkildə istifadə edərlər.
C++: C dili üzərinə yeni xüsusiyyətlər əlavə olunaraq meydana gətirilmiş bir proqramlaşdırma dilidir.
C DRIVE: Kompüter üzərində ol/tapılan sabitdisk sürücülərindən ilkinə verilən addır. C sürücüsü ümumiyyətlə əməliyyat sistemini qurmaq üçün istifadə edilən diskdir. Kompüter C sürücüsündən açılar və qurulan proqramları C sürücüsü üzərində saxlayar.
CABLE: Kompüterlərimizi başqa vahidlərlə fiziki olaraq bağlamaq üçün istifadə etdiyimiz vasitədir. Kabellərin iki ucunda lazımlı əlaqəni edə bilməsi üçün ol/tapılan konnektör vardır.
CACHE MEMORY: Axtar/ara yaddaşa verilən addır. Bu yaddaşlar yüksək daxilolma/müraciət sürətinə sahibdirlər. Yaddaş tiplərinin hamısı eyni xüsusiyyətə sahib deyil. Kompüterlərimiz üzərində istifadə edilən yaddaş növləri SDRAM, DDRAM, RDRAM ola bilər.
CAD/Computer Aided Desing: Kompüter dəstəkli dizayn. Ümumiyyətlə mühəndis və memarların dizaynlarını reallaşdırmaq üçün istifadə etdikləri proqram və təchizat bütününə verilən ad.
CAD/CAM/Computer Aided Desing/Computer Aided Manufacturing: Kompüter dəstəkli dizayn/Kompüter dəstəkli istehsal.
CAE/Computer Aided Enginering: Kompüter dəstəkli mühəndislik. Mühəndislərin dizaynlarını araşdıran proqramlara verilən addır. Ümumiyyətlə CAD proqramları içində bu cür proqramlar ol/tapılar.
CALCULATOR: Kalkulyator. Matematiksel əməliyyat etmək üçün istifadə edilən kompüter proqramlarına verilən ad. Kalkulyator, proqram xaricində kiçik əl kompüteri şəklində də ola bilər.
şüşə/Computer Aided Manufacturing: Kompüter dəstəkli istehsal. Fabriklərdə maşınların çalışması üçün istifadə edilən və ya yazılan proqramlara verilən ad.
CANCEL: Ləğv. Kompüterimizdə istifadə etdiyimiz tətbiqləri ləğv etmək üçün istifadə edilən düyməyə verilən addır. Proqram quraşdırılmalarında quraşdırılmas(n)ı kəsmək üçün də istifadə edilər.
CAPS LOCK KEY: Klaviatura düymələrindən birinə verilən ad. Bu düymə təsirli olduğu vəziyyətdə ikən bütün əlifbadıq xarakterlərin böyük hərf ilə yazılmasını təmin edər.
CAPTURE: İstifadə edilən proqramın müəyyən bir vəziyyətini yazması əməliyyatına verilən ad. Ümumiyyətlə görünüş proqramlarında istifadə edilər.
CARD: Üzərində elektronik dövrələr ol/tapılan kompüter içində istifadə edilən parçalara verilən ad.
CARET: Şapka karekteri. Türkcə klaviatura üzərinə shift ilə birgə 3 sayına basıldığında çıxan xarakterə verilən ad.
CARRIER SIGNAL: Modemlərin öz aralarında razılaşmaq üçün istifadə etdikləri siqnala verilən addır.
CARTRIDGE: Kartuş. Böyük miqdarlarda məlumatı depolamaq üçün istifadə edilər.
CASE SENSITIVE: İstifadə edilən hərflərin kiçik ya da böyük hərf olmasının yaratdığı vəziyyətdir. Söz əməliyyat proqramlarında mətin içində bir sözcüyü axtararkən bu xüsusiyyəti istifadə edə bilərsiniz. Kiçik-böyük hərf ayrı-seçkiliyi edərək axtarış/arama etmək istəyirsinizsə, buna uyğun bir axtarış/arama variantını işarələməniz lazımdır.
CCITT/Comite Consultatif International Telephonique et/ət Telegraphique: Beynəlxalq ünsiyyət standartlarını təyin edən bir təşkilat.
CD-ROM/Compact disk-Read Only Memory: Məlumat depolamaq üçün istifadə edilən disklərə verilən addır.
Bu diskləri oxumaq içim CD-ROM oxuyucu lazımdır.
CELL: Hüceyrə. Proqramın qrafik interfeysində cədvəl görünüşündə iştirak edən kiçik düzbucaqlı qutulardan hər birinə verilən addır.
CGA/Color Graphics Adapter: İlk istifadə edilən rəngli ekran tipidir. CGA ekranlar zamanla VGA sistemlərə çevrildilər. Kompüter sistemlərimiz üzərində geri qalmış bir texnologiya.
CHARACTER: Xarakter. Sabitdisk üzərində bir bytelik sahəyə saxlana bilən hər hansı bir simvola verilən addır.
CHECKSUM: Bir idarə üsulu. Ünsiyyət xəttindən göndərilən bir mesajın etibarlı bir mesaj olub olmadığını anlamaq üçün istifadə edilən üsul.
CHIP: Yarı keçirici bir maddədən çıxarılan, üzərində minlərlə elektronik dövrə daşıyan modula verilən addır.
CISC/Complex Instructıon Set Computer: Kompleks əmr seti. Kompüterlərin istifadə etdiyi bir quruluşdur. Prosessorun 200 qədər əmri tətbiqini təmin edər.
CLASS: Sinif. Proqramlarda obyektləri meydana gətirmək üçün istifadə edilən quruluşa verilən addır.
CLICK, CLICK ON: Kliklemek, basmaq. Qrafik interfeysində bir ikonu və ya bir obyekti seçmək üçün siçanın düyməsinə basıb buraxmaq.
CLIENT-SERVER ARCHITECTURE: Server-istəkçi arxitekturası. Şəbəkə üzərində kompüterlərin və ya əməliyyat sistemi üzərinə qurulu/təşkilatı olan proqramların, server olaraq işlə/çalışacaq şəkildə hazırlanması əməliyyatıdır.
CLIP ART: Kompüter üzərində edilmiş, istifadə etmək üçün hazır şəkillərə verilən addır.
CLIPBOARD: Pano. Məlumatın bir yerdən başqa yerə kopiyalanarkən müvəqqəti tutulduğu yaddaşa verilən ad.
CLOCK SPEED: Mikroişlemcinin iş sürətinə verilən ad. Mikroişlemciler əmrləri işlədərkən, kompüterin içindəki saatın basmalarına uyğunlaşdırar. Bu saat mikroişlemciler və digər modullar arasındakı uyğunluğu da təmin edər.
CLUSTER: Sabitdisk üzərindəki sektor qrupuna verilən addır. Məlumat saxlanacağı zaman istifadə edilən ən kiçik vahid clusterdir.
CMOS/Complementary Metal Oxide Semiconductor: Kompüterlərdə saatı, tarixi və sistem parametrlərini saxlamaqda istifadə edilən dövrə. Bu dövrə bir batareya ilə bəslənər.
CMYK/Cyan Magenta Yellow Black: Ofset nəşr/təzyiqdə istifadə edilən rəng modelinə verilən addır. Mavi, morumsu qırmızı, sarı, qara rənglərin qarışdırılması ilə bütün rənglər əldə edilə bilər.
COAXIAL CABLE: Kompüter şəbəkələrində məşhur olaraq istifadə edilən kabel növüdür. Xüsusiyyəti, içində bir keçirici telin ətrafına sarılmış bir qat yalıtkan vəsait ol/tapılması və digər tellərin örülü bir şəkildə bu yalıtkanın ətrafına yerləşdirilmiş olmasıdır.
kobol/Common Business Oriented Language: Köhnə proqramlaşdırma dillərindən biridir. Kompüterlərdə ticari tətbiqlər yazmaq üçün istifadə edilərlər.
CODE: Kod. Kompüter üzərindən girdiyimiz müxtəlif əmrlərin yazılı və ya işlə/çalışar halına verilən addır.
COLOR MONITOR: Rəngli ekran. İki rəngdən (qara, ağ) çox rəng göstərən kompüter ekranlarına verilən addır.
COLOR PRINTER: Rəngli yazıçı. Birdən çox rəngdə nəşr/təzyiq edə bilən yazıçıya verilən addır. Rəngli yazıçıların çoxu CMYK texnologiyasını istifadə edər.
COLUMN: Sütun. Söz əməliyyat proqramlarında yuxarıdan aşağı, incə uzun sahələrdən hər birinə verilən ad.
COLUMN GRAPH: Sütun qrafiki. Təqdim edəmlərin şaquli sütunlar ilə göstərildiyi qrafik növüdür.
COM: DOS əməliyyat sistemi üzərində işlədilə bilər fayl davamı. Nümunə: Command.com
COM: Kompüterlərin ardıcıl ünsiyyət portlarına verilən addır. Nümunə: Com1, Com2, Com3
COMMAND: Əmr. Kompüterə müəyyən bir işi etdirmək üçün yazılan ifadəyə verilən addır.
COMMAND.COM: DOS əmrlərini işlədən fayla verilən ad. Girilən əmrin doğru yazılıb yazılmadığını bu fayl nəzarət edər. Bəzi əmrlər də bu faylın içində saxlanar.
COMMAND KEY: Macintosh kompüterlərdə ol/tapılan xüsusi bir düymə. Bu düyməyə basarkən başqa bir düyməyə də basıldığında bir əmr verilmiş olar.
COMMAND LINE: Əmr girişi üçün istifadə edilən sətirə verilən ad.
COMMUNICATION: Ünsiyyət. Məlumatların bir kompüterdən başqa kompüter göndərilməsi əməliyyatına verilən ad.
COMMUNICATIONS PROTOCOL: Ünsiyyət protokolu. Məlumatlar bir kompüterdən başqa kompüterə göndərilərkən bir protokol istifadə etmək məcburiyyətindədirlər. Bu ünsiyyət protokolları ümumiyyətlə modemlər ilə yüklənər.
COMMUNICATIONS SOFTWARE: Ünsiyyət proqramı. Kompüterə bağlı modem ilə telefon xəttindən məlumat göndərib alınmasını təmin edən proqram növlərinə verilən addır.
COMPATIBLE, COMPATIBILITY: Uyğun, uyğunluq. Kompüter üzərindəki proqram və təchizatların bir-biri ilə problemsiz çalışması əməliyyatına verilən addır.
COMPILER: Yığıcı. Proqramla dili ilə yazılmış olan kodu maşın dilinə çevirən proqram növlərinə verilən addır.
COMPONENT: Kod parçalarını bir araya gətirərək bir tətbiq meydana gətirmə əməliyyatına verilən addır.
COMPRESSION: Sıxıştırma. Kompüter üzərindəki məlumatların daha az yer/yeyər örtməsi üçün edilən əməliyyata/işləmə verilən addır.
COMPUSERVE: Dünyanın ilk ticari məlumat xidmətidir. Bu xidmət dünya üzərinə dəyişik verilənlər bazalarına bağlıdır, beləcə bir çox aktual məlumata çata bilərsiniz.
COMPUTER: Kompüter. Girilən məlumatı işləyərək, istifadə edə bilər çıxdı çıxaran maşına verilən addır.
CONFIG.SYS: Kompüterin işini təşkil edən əmrlərin ol/tapıldığı fayldır. Açılışda config.sys faylı işlədilərək bu əmrlər tətbiq olunar.
CONNECTOR: Konnektör. Kabellərin ucunda ol/tapılan və ya ilişən, müxtəlif vasitələrə və ya hissələrə verilən addır.
CTRL: İdarə düyməs(n)i. Bu düymə əvvəldən idarə xarakterləri deyilən xarakterlərin yazılmasında istifadə edilərdi. Ancaq hal-hazırda daha çox ALT düyməs(n)i kimi istifadə edilməkdə, Kısayol düymə kombinasiyalarının işlədilməsində faydalanılmaqdadır.
CONTROLLER: Nəzarət edici. Kompüterlə çöldən girilən məlumat arasında nəzarət etmə edən vasitəyə verilən addır.
CONTROL PANEL: Yoxlama masası. Windows əməliyyat sistemlərində, sistem işləyişinə bağlı tənzimləmə edilə bilən proqram.
COPROCESSOR: Əlavə prosessor. Sistemin prosessorunun yanına əlavə olunan ikinci prosessor.
COPY: Kopiyalamaq. Bir faylın və ya bir məlumatın eynisinin meydana gətirilməsi əməliyyatına verilən addır.
COPY PROTECTION: Kopiya qoruması. Proqramın icazəsiz kopiyalanmasını və ya çoxaldılmasını önləmək üçün istifadə edilən üsullara verilən addır.
CORRUPTED FILE: Xarab fayl. Məzmunu pozulmuş, oxuna bilməz halda olan fayl növünə verilən addır.
CPU/Central Processing Unit: Mərkəzi əməliyyat vahidi. Kompüterimiz üzərində ol/tapılan mikroişlemciye verilən addır.
CRC/Cylik Redundancy Check: Qarşı tərəfə məlumat göndərilərkən səhvləri ortaya çıxarmaq üçün istifadə edilən bir üsuldur.
CROPPING: Qırpma. Kompüter üzərinə qurulu/təşkilatı bir proqramla şəkilin kənarlarındakı çoxluqların kəsilməsi əməliyyatına verilən addır.
CRT/Cathode Rels Tube: Televiziya və kompüter ekranlarında istifadə edilən texnologiyaya verilən addır.
CURSOR: Kursor. Klaviaturanın və ya siçanın bir düyməsinə basıldığında, ekranın haranda və ya hansı nöqtəsində işarələniləcəyini ifadə edən simvol.
CUT AND PASDA: Kəs və yapışdır. Əməliyyat sistemləri üzərində faylı və ya qovluğu bir yerdən başqa bir yerə daşıma əməliyyatıdır.
CYBERSPACE: Siberalem. Kompüter sistemləri tərəfindən meydana gətirilən ünsiyyət mühitinə verilən addır.
CYBERNETICS: Sibernetik. İnsanlara aid xeyli çox xüsusiyyətin maşınlara qazandırılması yolunda araşdırma edən elm sahəsi.
də/Displey Adapter: Görünüş adapterinə verilən ad.
DAT/Digital Audio Tapına: Məlumatları saxlamaq üçün istifadə edilən bir növ maqnetik bant növüdür. İki gigabytedən beş gigabyteyə qədər məlumat saxlaya bilər.
VERİLƏN: Məlumat. Kompüter mühitində istifadə edilən hər növ məlumata verilən ad.
DATABASE: Verilənlər bazası. Kompüter sistemləri içindəki çatıla bilər və istifadə edilə bilər məlumatların bütününə verilən ad. Bu nizam məlumat saxlama və daxilolma/müraciət sahəsində istifadə edilər. Kompüter üzərində daha az yer/yeyər qablar/örtər və daxilolma/müraciət müddəti daha sürətlidir.
DATABASE ENGINE: Verilənlər bazası proqramlarının içindəki məlumatlara çatılması üçün istifadə etdikləri hissəyə verilən ad.
DATABASE MANAGEMENT SYSTEM: Verilənlər bazası rəhbərlik sistemi. Verilənlər bazalarının meydana gətirilməsini və işlədilməsini təmin edən proqramların bütününə verilən ad.
VERİLƏN BUS: Prosessor və yaddaş arasındakı məlumat axışını təmin edən göndərərə verilən ad.
VERİLƏN ENTRY: Proqramlar vasitəsi ilə verilənlər bazalarına və cədvəllərə məlumat girilməsi əməliyyatıdır.
VERİLƏN RECOVERY: Müxtəlif səbəblərdən ötəri pozulan və ya itən məlumatları qurtarma əməliyyatlarına verilən ad.
VERİLƏN TRANSFER RATE: Məlumat transfer sürəti. Məlumatların iki cihaz arasındakı köçürülmə sürətlərinə verilən ad. Saniyədə göndərilən megabit və ya megabyte sayı olaraq göstərilər.
DBS: Peyk sistemlərində, televiziya siqnallarını peykdən televiziya antenasına göndərən peyk nəşr gileyinə verilən ad.
DCD/Data Carier Detect: Xəbərləşmə sistemlərində tezlik üzərindən daşınan məlumatların daşındığı yola verilən ad.
DDE/Dynamic Verilən Exchange: Microsoft əməliyyat sistemləri üzərində eyni məlumatları birdən çox tətbiqin istifadə etməsi əməliyyatıdır.
DEBUGGER: Bir kod üzərindəki səhvləri tapmaq üçün istifadə edilən proqramlara verilən ad.
DECIMAL: Onluq nizam. Gündəlik həyatda istifadə etdiyimiz ədədlərə verilən ad.
DECODER: Kod həll edici. Kodlu nəşr edən televiziya verilişlərini həll etmək üçün istifadə edilən alətə verilən ad. Rəqabət səbəbi ilə bir çox quruluş bu sistemi istifadə etməməkdədir.
DECRYPTION: Təhlükəsizlik səbəbi ilə şifrələnmiş məlumatları təkrar istifadə edə bilər hala gətirmə əməliyyatına verilən ad.
DEDICATED LINE: Ünsiyyət şirkətləri tərəfindən kirayəyə götürülən xüsusi xəttlərə verilən ad.
DEFAULT: Fərz edilən. Kompüterlərin avtomatik olaraq etibarlı saydığı və əksinə məlumat girilənə qədər etibarlılığını qoruyan əməliyyat və ya dəyərə verilən addır.
DEFAULT ROUTE: Fərz edilən rota. Kompüterimizdən göndərdiyimiz məlumatların ünvanları bilinmir isə bu rota üzərindən göndərilərlər.
DEFINITON: Görünüşün qətiliyinə verilən addır.
DEGRADE: Rəng dəyişikliklərində rəngin başqa rəngə çevrilərkən meydana gətirdiyi rəng keçişinə verilən ad.
Nümunə: Tünd rəng açıq rəng arasında ibarət olan/yaranan keçiş.
DEKUPLAJ: İstənməyən siqnalların şaseye çatdırılması əməliyyatına verilən ad.
DEKUPLE: Şaseye köçürülən siqnallara verilən ad.
DELETE: Silmə əməliyyatına verilən ad. Əməliyyat sistemlərinin xüsusiyyətlərinə görə dəyişik şəkillərdə tətbiq oluna bilər. Klaviatura üzərindəki Deş düyməs(n)i də silmə əməliyyatını edər.
DELIMITER: Yazma əməliyyatlarında məlumatın başlanğıc və bitməsini işarələyən xarakterdir. Bu əməliyyat üçün ümumiyyətlə vergül və ya iki nöqtə üst üstə işarəs(n)i istifadə edilər.
DESATURATE: Solğunluq. Bir alan/sahə və ya bir bölgə üzərindəki rənglərin olduğundan solğun göstərilməsi əməliyyatıdır.
DESKTOP: Masaüstü. Qrafik yüzü istifadə edən əməliyyat sistemlərində istifadəçinin rahat çalışması üçün təşkil edilmiş iş mühitinə verilən ad.
NƏHƏNGİCƏ: Əməliyyat edilə bilən təchizat parçasına verilən ad. Nümunə: Ekran kartı, səs kartı, modem, printer, skaner...
DIAL-UP: İki kompüter arasında telefon xəttini istifadə edərək edilən əlaqə formasına verilən ad. Türkiyədə ən çox istifadə edilən əlaqə növlərindəndir.
DIALOG BOX: Dialoq qutusu. Əməliyyat sistemləri üzərində əməliyyat reallaşdırarkən, əməliyyat sistemi tərəfindən istifadəçinin lazımlı məlumatları girməsi üçün açdığı qutu şəklindəki pəncərəyə verilən ad.
DIGITAL: Ədədi. Bütün edilən əməliyyatların sıfır və ya bir olaraq ifadə edildiyi sistemə verilən ad. Kompüterlərimizdə bu sistem istifadə edilər.
DIGITAL ANALOQ CONVERTER: Ədədi analoq çeviricisinə verilən addır. Al/götürdüyü digital siqnalları analoq siqnallara çevirər.
DIGITAL AUDIO: Səs keyfiyyətini artırmaq üçün səsi ədədi silsilə/serial şəklində kodlaşdıraraq saxlayan bir səs al/götürmə texnikasıdır.
DIGITAL MONITOR: Göndərilən ədədi siqnalları al/götürərək görünüş meydana gətirmək üçün analoq siqnallara çevirən ekran tiplərinə verilən addır.
DIGITIZE: Analoq olan səs və video siqnallarını kompüter tərzi digital kod nömrələrinə çevirmə əməliyyatına verilən ad.
DIGITIZER: Analoq bir video görünüşünü digital kompüter görünüşünə çevirən cihaza verilən addır.
DIN: Klaviaturaların kompüterə bağlanması üçün lazımlı olan konnektör tiplərinə verilən addır.
DIP SWITCH: Kartlar üzərində ol/tapılan, kartların müxtəlif xüsusiyyətlərini dəyişdirmək üçün istifadə edilən açar növüdür.
DIRECTORY: Silsilə/serialın. Sistemləri içində dəyişik şəkillərdə iştirak edən depolama üçün fayla aid adı, yeri, ölçüs(n)ü, proqram və ya son düzəltmə tarixini göstərən cədvələ verilən ad.
DISK CACHE: Harddisk üzərindəki məlumatlara daha sürətli çatmaq üçün istifadə edilən yaddaş üzərindəki ayrılmış hissəyə verilən ad.
DISK CONTROLLER: Disk nəzarət edicisi. Disk sürücüsünün işini nəzarət edən dövrəyə verilən addır.
DISK DRIVE: Disk üzərində məlumat yazan ya da oxuya bilən hissəyə verilən addır.
DISKLESS WORKSTATION: Bir şəbəkə üzərində işlə/çalışan, diski ola bilməyən kompüterlərə verilən addır.
DISPLAY: Görünüş. Bir görünüşün elektriksel işarələrdən optik işarələrə çevrildiyi nizama verilən addır. Nümunə: Kompüter monitoru.
DISPLAY SIZA: Monitor üzərinə istifadəçin işlə/çalışa biləcəyi sahəyə verilən addır.
DISTRIBUTED DATABASE: İstifadə edən adama tək bir verilənlər bazası kimi görünən lakin fərqli verilənlər bazalarından meydana gəlmiş verilənlər bazası sisteminə verilən addır.
DLL/Dynamic Link Library: Proqramlar tərəfindən istifadə edilən içində müxtəlif kod və məlumatı ehtiva edən fayl növünə verilən addır. Nümunə: System.dll
DMA/Direct Memory Access: Bir cihazın prosessor üzərindən keçmədən doğrudan yaddaşa çatması üsuluna verilən addır.
DNS/Domain Ada System: İnternet üzərində bağlanılan server adını ip ünvanına çevirmək və ya bağlanılan ip ünvanını server adına çevirmək üçün istifadə edilən sistemə verilən addır. İnternet üzərində DNS sistemləri sayəsində eyni adı daşıyan server, eyni ip ünvanını daşıyan kompüter ol/tapıla bilməz.
DOC: Söz əməliyyat fayl davamına verilən ad.
DOMAIN ADA: İnternet saytlarını təyin edən adlardır. Bir kompüter üzərində birdən çox domain ada ola bilər.
DOS/Disk Operating System: Microsoft firması tərəfindən inkişaf etdirilmiş disk əməliyyat sisteminə verilən addır.
DOT PITCH: Monitorlarımızın ekranındakı iki nöqtə arasındakı məsafə ölçüsünə verilən addır
DOUBLE DENSTY: Standart disketlərə görə iki qat çox məlumat depolaya bilən disket növünə verilən addır.
DOUBLE SIDED: Hər iki yüzünə də məlumat yazıla bilən disket növüdür.
DOVE: Microsoft əsaslı əməliyyat sistemləri üçün faks/modem cihazlarına verilən toplu addır.
DOWNLINK: Peyk üzərindən kompüter mühitimizə göndərilən siqnal nəqli əməliyyatıdır.
DOWNLOAD: Proqram və ya məlumatların bir kompüterdən başqa bir kompüterə keçirilməsi əməliyyatına verilən addır.
DRAG AND DROP: Masaüstündəki bir obyekti işarələyib, başqa bir obyektin içinə qoyma əməliyyatıdır.
DRIVE: Prosessorun əməliyyat etməsi üçün maqnetik sahələr üzərinə oxuyub yaza bilən vasitələrə verilən addır. Nümunə: Harddisk, disket sürücü.
DRIVER: Kompüter üzərindəki təchizatların bir-birləri ilə problemsiz razılaşa bilməsi və əməliyyat sistemi ilə problem/sualın çıxarmaması üçün təchizatı nəzarət etmək və tanıtmaq məqsədi üçün istifadə edilən proqramlara verilən addır.
DUAL: Cüt. Ümumiyyətlə təchizatlar üçün istifadə edilər. Önünə gəldiyi təchizatın cüt xüsusiyyətini ifadə edər. Nümunə: Dual BIOS, dual prosessor.
DUMP: Kompüter üzərindəki yaddaş hissəsini göstərmək, yazmaq və depolamaq üçün istifadə edilərlər.
DVD/Digital Versatile Disk: Yeni optik disk texnologiyasına verilən addır. DVDlər 17 gigabytelik video, səs və digər tipdə məlumat saxlama sahəsinə sahibdirlər.
|
